Thuộc da đã trải qua lịch sử lâu đời hàng nghìn năm – việc này giúp con người có thể khai thác biến đổi các loại da thú tự nhiên thành các đồ dùng phục vụ con người. Cho tới cuộc sống ngày nay thì thuộc da vẫn là công đoạn không thể thiếu được trong việc sản xuất da thật. Bài viết dưới đây của chúng mình sẽ cho các bạn biết thuộc da là gì và kỹ thuật thuộc da đỉnh cao như thế nào?
Thuộc da là gì?
Thuộc da là một quá trình xử lý da động vật tự nhiên để chúng trở nên bền hơn, đẹp hơn ít khi bị phân hủy bởi thời gian và các tác động của môi trường. Một số cách thuộc da còn có thể nhuộm màu cho da động vật để chúng trở nên đẹp hơn và bóng hơn. Nhờ đó mà da thật không chỉ có các màu sắc tự nhiên mà còn có các màu sắc khá đa dạng và bắt mắt khác như nâu, vàng bỏ, trắng, đen…
Thuộc da sử dụng dung dịch tanin để có thể biến đổi các liên kết và cấu trúc protein bên trong của da. Khi kết hợp với một số chất hóa học khác giúp biến đổi da thuộc tự nhiên chưa qua xử lý thành các sản phẩm phục vụ cho con người trong cuộc sống hàng ngày.
Các phương pháp thuộc da
Trong quá trình thuộc da thì chúng ta có thể bắt gặp 2 quá trình thuộc da chính đó là sử dụng thực vật có chứa chất tanin hoặc sử dụng các loại hóa chất:
1. Thuộc da bằng thực vật
Tanin có trong vỏ cây lá cây của một số loại cây nên được sử dụng để thuộc da. Chúng liên kết với các cấu trúc protein trên da khiến da mềm hơn, chống nước, chống nấm mốc tốt hơn. Một số loại cây có chất tanin trong thành phần của chúng như Castanea, Quercus, Coriaria, Notholithocarpus, Tsuga, Schinopsis, Aspidosperma… Những loại cây này mọc ở từng vùng nhất định nên mỗi khu vực sẽ có cách thuộc da khác nhau.
Da động vật được căng ra khi liên kết với các khung và được ngâm trong các bể chứa vỏ cây với lượng lớn tanin trong vài tuần. Do đó thời gian thuộc da bằng thực vật sẽ mất nhiều thời gian hơn. Bù lại chất lượng của chúng khá cao khi mềm hơn, mịn hơn chất lượng tốt hơn. Các loại da này được sử dụng để làm các loại đồ cao cấp như vali, túi xách, sản phẩm thời trang cao cấp.
Một ưu điểm của quá trình thuộc da bằng tanin thực vật đó chính là độ an toàn cho những người sử dụng và đặc biệt la cho cả những người thợ thuộc da. Các chất này rất ít khi ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Vì thế tuổi thọ của họ cao hơn so với những người thợ thuộc da bằng hóa chất.
2. Thuộc da bằng khoáng chất
Ngoài việc sử dụng các chất liệu tự nhiên từ thực vật thì cũng có nhiều nơi sẽ sử dụng các khoáng chất như crom, phèn, muối zirconi, titan, sắt… Quá trình thuộc da bằng các khoáng chất này nhanh hơn và độ co rút, đàn hồi tốt hơn. Đa phần các xưởng thuộc da hiện nay đều sử dụng phương pháp này nếu như muốn quá trình thuộc da nhanh hơn và bền hơn.
Thuộc da bằng crom trải qua nhiều công đoạn khác nhau và khá phức tạp như ngâm nước vôi, ngâm muối, giảm độ pH, tăng độ PH, bazo hóa…. Tuy nhiên quá trình này lại khá nhanh khi chỉ mất khoảng 1 ngày là xong. Da thuộc bằng crom có thể nhận ra dễ dàng bằng màu xanh đặc trưng của chúng.
Các bước thuộc da cơ bản
Sau khi đã nắm rõ thuộc da là gì thì dưới đây là những bước thuộc da . Chúng là những bước cơ bản nhất của quá trình thuộc da. Vì thế mà có thể khác với từng khu vực, từng kinh nghiệm và từng loại da cụ thể.
1. Quá trình Chuẩn bị
Chuẩn bị là công đoạn đầu tiên trong quy trình thuộc da, ở công đoạn này mục đích là loại hết nhưng thành phần thừa ( không cần thiết) trong một sản phẩm da, đó là các mô liên kết, biểu bì, các chất có thể dễ dàng bị vi khuẩn phân hủy trong da động vật …, tạo liên kết giữa chất thuộc da với sợi collagen trong giai đoạn thuộc da.
Những điều cơ bản trong khâu chuẩn bị gồm: tạo ẩm, ngâm vôi, tẩy lông, tẩy vôi, làm mềm bằng cách axit hoá được áp dụng cho tất cả phương pháp thuộc. Quá trình chuẩn bị da trong công nghiệp, công đoạn làm mềm, axit hoá không thực hiện hoặc thực hiện ở mức độ nhẹ hơn.
2. Sơ chế da thật
Công đoạn đầu tiên của quá trình thuộc da chính là lấy da thật và tiến hành sơ chế chúng. Da thật được lấy khỏi cơ thể động vật trước khi chúng bị nguội và bị phân hủy. Có thể được cạo loại bỏ lông đối với các sản phẩm da không cần chúng hoặc giữ nguyên.
3. Xử lý độ ẩm, nấm mốc
Sau đó chúng được ngâm với dung dịch nước muối trong áp suất thấp để đảm bảo không thể phát triển và phân hủy chúng. Quá trình này cũng giúp loại bỏ khá nhiều độ ẩm trong thành phần của da. Nhờ đó tăng độ bền của da động vật lên gấp nhiều lần. Quá trình này có thể được sử dụng bằng tanin hoặc crom tùy theo phương pháp như đã nói ở trên.
4. Thuộc da
Thuộc da là quá trình mà qua đó da trần được chuyển hoá thành da thuộc với những đặc tính tối ưu của chúng như chịu nhiệt độ cao, không thối rữa khi tiếp xúc với nước và các môi trường khác, chịu được sự phá hoại của vi sinh vật và có độ thấu khí cao khi được thuộc da. Để chuẩn bị cho quá trình này, người ta thường sử dụng chất liệu Kali bicrômat để mang đến hiệu quả tốt nhất.
Sau công đoạn đó, người thợ sẽ kiểm tra độ xuyên thấu của axit hoá ,thử nhiệt độ và pH trên mẫu da đã được chuyển hóa từ da trần sang da thuộc. Đối với da phèn cần dùng thêm chất chống mốc để phòng mốc, thường dùng 0,3-0,5% Preventol WB để có thể mang đến hiệu quả tối ưu nhất.
5. Chỉnh sửa và hoàn thiện da thuộc
Da sau khi thuộc,lớp da thường có độ ẩm còn rất cao 60-65%, độ mềm dẻo của da chưa đạt tiêu chuẩn, bề mặt sản phẩm thường thô và dễ ngấm nước hơn bao giờ hết. Chính vì thế sau khi thuộc nhất định phải trải qua công đoạn chỉnh lý để đáp ứng tốt nhất yêu cầu về một sản phẩm da chất lượng.
Đây là giai đoạn chỉnh sửa lớp da, trau truốt tốt hơn cho sản phẩm, để miếng da đã được thuộc ưng ý, đạt yêu cầu, đúng mục đích sử dụng. Sau cùng, Da sẽ được đưa đến xưởng may gia công giày da, thắt lưng da, ví da , quần áo da, cặp túi da…!
Những sản phẩm của đồ da chúng mình như thắt lưng nam, ví da nam,.. đều tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn trên để cho ra đời những sản phẩm hoàn hảo nhất.
Ý nghĩa của việc thuộc da
Quá trình thuộc da có ý nghĩa rất quan trọng mà không phải ai cũng biết:
1. Giúp da bền hơn
Quá trình thuộc da giúp thay đổi cấu trúc protein của da trông sẽ thật tự nhiên. Từ đó biến đổi cấu trúc của chúng khiến chúng trở nên bền và đẹp hơn, ít khi bị mục nát hoặc thối rữa như da thật bình thường.
Nếu như một sản phẩm da thật bình có độ bền chỉ khoảng vài ngày là bắt đầu mục nát thì da thuộc có thể có tuổi thọ lên đến hàng trăm, hàng nghìn năm. Điều này còn phụ thuộc vào từng kỹ thuật thuộc da của từng xưởng và từng khu vực địa lý khác nhau.
2. Giúp da đẹp hơn
Nếu như giữ nguyên da bình thường có thể chưa thể toát lên hết được vẻ đẹp của da thật tự nhiên. Tuy nhiên khi trải qua quá trình thuộc da thì chúng sẽ trở nên đẹp hơn, sang hơn khi sử dụng. Thích hợp để làm các sản phẩm thời trang cao cấp như túi xách, ghế sofa da, giày dép,…
3. Nhuộm màu cho da
Các sản phẩm da tự nhiên bình thường chưa thuộc da thì có màu sắc khá hạn chế và tối màu. Tuy nhiên qua quá trình thuộc da thì chúng có nhiều màu sắc bắt mắt hơn, và người tiêu dùng cũng có nhiều sự lựa chọn hơn. Nếu so sánh với da công nghiệp thì chưa nhiều bằng tuy nhiên cũng mang tới những gam màu cơ bản như vàng, trắng, đen, vàng bò, nâu…
Các loại da được thuộc da nhiều nhất
Không chỉ có da bò, da cá sấu, da trâu mà bất cứ loại da động vật nào cũng có thể thuộc da. Quá trình này phụ thuộc vào nhiều yếu tố và từng loại da khác nhau sẽ có những cách thuộc da khác nhau:
– Da bò được sử dụng nhiều để làm nguyên liệu làm sofa, giày dép, túi xách….
– Da trâu được sử dụng làm trống hoặc các sản phẩm túi xách, túi da.
– Da cá sấu làm túi xách, giày dép, ví, thắt lưng
– Da rắn, da trăn, da hổ, cáo, báo….
